Reyhanlı'nın çok eskiye inen bir tarihi vardır. İlçe sınırları içerisinde Tel Cudeyde höyüğünde MÖ.6100 yıllarına kadar inen buluntularla karşılaşılmıştır. Yine aynı yerdeki Tel Aççana höyüğünde ise yerleşim MÖ.3300'e kadar inmektedir. Yöre Hitit yönetimine girmiş ve ardından burada yaşayanlar Hititler'e karşı bir birlik oluşturmuşlardır. Bu bilik tarihte bulunan en eski siyasi bir birliktir ve birliğin merkezi de yöredeki Kanula'dır. Amik Ovası'ndaki höyüklerden Reyhanlı sınırları içerisinde kalan Tel Aççana, Tel Cudeyde, Tainat ve Çataltepe'de 1930 ve 1948 yıllarında kazılar yapılmış, tarih öncesi çağlara ve Hititlere ait kalıntı ve buluntular ortaya çıkarılmıştır.  Günümüzde ise Tel Kurdu höyüğünde kazılar devam etmektedir.

Reyhanlı İlçesi XVI.yüzyıl başlarına kadar Irtah ismini taşıyordu. Osmanlıların yöreyi ele geçirmesinden sonra kentin ismi Reyhanlı olarak değiştirilmiştir.XIX.yüzyıl ortalarında Kıbrıs ve Kafkasya'dan gelen göçmenler buraya yerleştirilmiş ancak, bunların birbirleri ile çatışmaları üzerine Derviş Paşa buraya arabulucu olarak gönderilmiştir. Reyhanlı 1919'da Fransızların elinde bucak merkezi olarak yönetilmiş, 1939'da Türkiye'ye katıldıktan sonra İlçe konumuna gelmiştir. Ali Cevad, Reyhanlı'yı "Halep Vilayeti Merkez sancağının Harim kazasına bağlı bir nahiye olarak" tanımlamaktadır.

Reyhanlı'nın Gölbaşı Köyü'ndeki Gölbaşı Gölü doğal sit alanıdır. Reyhanlı'da Antakya-Cilvegözü-Reyhanlı yolu yakınındaki dağ eteklerinden kaynaklanan suyun önü setle kapatılarak göl haline getirilmiştir. Günümüzde antik sit alanı olan bu yer de turistik konumdadır.

İlçede höyükler dışında tarihi yapı olarak Yenişehir Gölü yakınındaki bir Roma hamam kalıntısı, Yenişehir Mahallesi'nde kesme taştan yapılmış Osmanlı değirmeni bulunmaktadır.

--------------------------------------------------------------------------------

REYHANLININ TARİHİ

Reyhanlı bölgesine adı belirli ilk yerleşen kavim Hurri’ler olmuştur.Hint-Avrupa kökenlidir.Doğu Anadolunun Van gölü çevresinde oturmaktaydılar.Kavimler göçü olayı 

nedeniyle bulundukları yeri bırakıp Güney Anadoluya indiler.Yukarı Mezopotamya ve

Hatay il’i dahil Kuzay Suriye’yi  işgal edip yerleştiler.Hurri’lerin  yaptığı bu göçün

İ.Ö.1950 yıllarında olduğu tahmin edilmektedir.Hurri’ler İ.Ö 1800 yılında Mitanni krallığını

kurdular.Devlet,konfederasyon niteliğindeydi,yani küçük kent krallıkların bir merkez çevresinde birleşmesiydi.Başkent Vaşşugani idi, bugünki Rasülayn’ın yeri  olduğu tahmin edilmektedir.Sınırların Bitlis’ten başlayıp,Akdeniz’de bittiği sanılmaktadır.Hurri uygarlığı en gelişmiş dönemini Atçana’da sağlamıştır.

Ançak Çatalhöyük ,Cüdeyde ve Atçana  höyüklerinde yapılan kazılar,Reyhanlı bölgesinin daha Hurri’ler gelmeden önce,bugün adını bilmediğimiz kavimler tarafından yerleşik bulunduğunu anlamaktayız.

Reyhanlı ilçesindeki Hurri uygarlığına son veren Hititler olmuştur.

Hititler Hint-Avrupa kökenlidir ve Kafkaslar üzerinden İ.Ö 2000 yıllarının başında Anadolu’ya geçtikleri tahmin edilmektedir ve kızılırmak kavsi içindeki bölgeye yerleşmişlerdir. Hitit kralı Hattuşil  Mitaniler’den halepi aldı,Amik Ovasına girdi ve oradaki Hurri kent devletlerini tek tek ele geçirdi

Böylelikle Hitit’lerin Amik Ovasındaki Hurri’ler üzerindeki egemenlikleri İ.Ö.XIII.yy. ortalarından itibaren kesinleşmiş oldu.

Hitit konfederasyonu İ.Ö 1180 yılında dağılınca Kuzey Suriye ve Amik Ovasında Hitit kent devletleri ortaya çıktı.Atçana’daki Alalah kenti çok yağmalandığı için önemini yitirmişti.

Onun için Hitit’ler,Çatalhöyük başkent olmak üzere konfederasyon nitelikli Amik Ovasında

Bir devlet kurdular ve bu devlete Hatina adını verdiler.O dönemde Çatalhöyüğün adı Kanula idi.Ve bundan sonra reyhanlı bölgesinde bir hitit uygarlığı süre gelmekteydi

Asur kralı Sargon II, İ.Ö 717 yılında Amik Ovasındaki Hitit egemenliğine son verdi.

Artık Reyhanlı bölgesinde Asur’lu kent devletler oluştu.Nitekim İ.Ö VIII.yy.ortalarından

İtibaren Çatalhöyük , Cüdeyde ve Tainat höyüklerinde Asur’lularla ilgili mühürler görmekteyiz.

Pers’ler İ.Ö 538 yılında Asur’luların Amik Ovasındaki egemenliklerine son verirler.

Büyük İskender İ.Ö 333 yıllarında ,Pers kralı Daryüs ‘ü  Erzin’de yenerek Amik Ovasına

Bu kez Grek’ler egemen olur.

Reyhanlı’nın çok eski bir yerleşim yeri olmasına karşın,Hurri,Hitit ve Asur uygarlığından sonra belgelerde uzun süren bir kesintiyle karşılaşmaktayız.Bunun yanı sıra Pers ,Grek ve Roma  uygarlıklarından kalma hiçbir kalıntı yoktur.Cüdeyde kayalıklarında tek tük rastlanan

oyukların Romalılardan kalma mezarlar olduğu tahmin edilmektedir.

Reyhanlı eskiden bir su değirmenleri ülkesiydi.

Muşir Derviş İbrahim paşa 1865-1880 yılları arası Suriye genel Valisi ve dördüncü ordu kumandanıydı.Yenişehir’de güçlü bir su kaynağı vardı,şimdiki set göl daha yoktu.Derviş İbrahim Paşa  zamanında bu kaynağın önüne bir set çekip ve bu gün gazinoya dönüşmüş

Olan değirmeni yaptıran Halep’li Hacı Bekri Kubbeni’dir.Değirmeni kendisine Vakıf yaptı e yıllık kirası dörtyüz altın idi.Değirmenler o dönemin önemli bir fabrikasıydı

HÖYÜKLER

tel avare köyü

Hatay il merkezi olan Antakya kentinin kuzeydoğusunda, Reyhanlı İlçesi'nin batısında, Kızılark Çayı'nın hemen kuzey kıyısındadır. Üzerinde höyüğe adını veren Büyük Avare Köyü bulunmaktadır. Amik Ovası yerleşmelerine göre orta boyutta bir tepe olmasına karşın yayvan biçimlidir. Buraya yerleşenlerin su ihtiyaçlarını Kızılark Çayı'ndan sağladıkları zannedilmektedir. 1936 yılında R.J. Braidwood tarafından saptanmıştır. Amik Ovası yerleşmelerini saptamaya dönük bu çalışmada, yüzeyinden Kalkolitik Çağ ile Ortaçağ buluntuları toplanmıştır.

çatalhöyük

Yeri: Antakya'nın kuzeydoğusunda, Reyhanlı'nın 4 km kuzeybatısında, Reyhanlı-Kırıkhan karayolunun doğu tarafındadır. Karayolu hemen höyüğünün yanından geçmektedir. Bu açıdan ulaşımı kolaydır.

Konumu ve Çevresel Özellikleri: Afrin Çayı'nın hemen güney kenarındadır. Çanak çömlek dağılımına göre höyüğün boyutlarının 430 x 265 m olduğu belirtilmektedir. Ova tabanından yaklaşık 25 m yükseklikte, oval biçimlidir.